Szczepienia - wścieklizna

Wścieklizna jest śmiertelną chorobą zakaźną o ostrym przebiegu, wywoływaną przez neurotropowe wirusy, pochodzące z rodziny Rhabdoviridae. Do zakażenia najczęściej prowadzi pokąsanie przez chore zwierzę bądź inny kontakt jego śliny z błonami śluzowymi, spojówkami lub uszkodzoną skórą człowieka. W krajach rozwijających się najczęściej źródłem zakażenia są psy przebywające między ludźmi. Okres wylęgania choroby trwa średnio 1-3 miesięcy. Pierwsze objawy pojawiają się najwcześniej po 10 dniach od przedostania się wirusa do organizmu. Są nimi: uczucie niepokoju, ból głowy, gorączka, złe samopoczucie, zmiany czucia w miejscu ugryzienia. Następnie pojawiają się: nadpobudliwość, halucynacje, aerofobia, hydrofobia. Pojawiają się bolesne skurcze mięśni przy przełykaniu, trudności w oddychaniu oraz napady drgawek prowadzące do delirium i zgonu po kilku dniach. Rzadziej spotykaną formą, jest wścieklizna porażenna, charakteryzująca się porażeniami, utratą czucia, osłabieniem i bólem.

Występowanie

Choroba występuje niemal na całym świecie. Najwięcej przypadków wścieklizny u ludzi ma miejsce w Azji, Afryce oraz Ameryce Południowej i Środkowej. Większość z 55 tysięcy śmiertelnych przypadków wścieklizny rocznie odnotowuje się w Afryce i Azji. Najczęściej są one konsekwencją ugryzienia przez psa.

Ryzyko dla podróżujących

Największe zagrożenie stanowią koty i psy uliczne, które krążą między ludźmi. Do grupy wysokiego ryzyka zachorowania na wściekliznę należą dzieci, gdyż ich mała postura sprzyja rozleglejszym ranom w wyniku pokąsania, a one same chętnie garną się do zwierząt, przy czym często nie informują, że zostały pokąsane. Ryzyko zakażenia wścieklizną jest proporcjonalne do prawdopodobieństwa kontaktu z potencjalnie wściekłym ssakiem. W większości krajów rozwijających się stosunek liczby psów (udomowionych i bezdomnych) do ludzi wynosi 1:10. Szacuje się również, że co roku na 100 tysięcy mieszkańców, 100 z nich zostaje pogryzionych przez psa podejrzanego o wściekliznę. Kolejną grupą narażoną na ryzyko wścieklizny są grotołazi, którzy mogą mieć kontakt z nietoperzami zamieszkującymi jaskinie. Nietoperze mogą przenosić wściekliznę poprzez polizanie lub muśnięcie skóry człowieka.

Profilaktyka

Szczepienie przeciwko wściekliźnie jest rekomendowane w dwóch sytuacjach:

• Aby chronić tych, którzy są narażeni na ryzyko zakażenia wirusem wścieklizny, np. przed wyjazdem do strefy endemicznej lub podczas wykonywania wybranych zawodów - jest to tzw. szczepienie przedekspozycyjne.
• Aby zapobiec rozwojowi wścieklizny po ugryzieniu przez zwierzę podejrzane o wściekliznę - jest to szczepienie poekspozycyjne.  

Osoby szczególnie narażone na zakażenie ze względu na charakter podróży powinny zaszczepić się przeciwko wściekliźnie przed wyjazdem. Szczepienie przed podróżą nie zwalnia jednak z zachowania środków ostrożności. Bezwzględnie należy unikać dotykania oraz głaskania obcych zwierząt, nawet, gdy są domowe i zachowują się przyjaźnie. Gdy zaobserwujemy dziwnie zachowujące się zwierzę należy poinformować o tym odpowiednie służby. Ponadto, jeśli podczas podróży ugryzie nas zwierzę to mimo zaszczepienia się przed wyjazdem należy zgłosić się do lekarza, który podejmie odpowiednie kroki, aby uniknąć choć najmniejszego ryzyka rozprzestrzenienia się wirusa wewnątrz organizmu.

Opracowano na podstawie:
International Travel and Health Vaccine – preventable diseases and vaccines – 2017 update, WHO (www.who.int/ith), CDC Health for International Travel 2016 (www.cdc.gov/travel) oraz materiału „Wścieklizna w Polsce i na Świecie” SPPL.VEROR.16.05.0019 autorstwa dr med. Agnieszki Wroczyńskiej (Krajowy Ośrodek Medycyny Tropikalnej w Gdyni)
SPPL.TRAV.18.11.0085

SZCZEPIENIE WYMAGA KONSULTACJI Z LEKARZEM
Niniejszy materiał ma charakter informacyjny i nie wyczerpuje wszystkich zagadnień związanych ze szczepieniami. W celu uzyskania pełnej informacji w tym zakresie, należy skontaktować się z lekarzem.