Wścieklizna

Wścieklizna jest jedną z najdłużej znanych i najgroźniejszych chorób odzwierzęcych, występującą u wszystkich gatunków ssaków, w tym ludzi. Atakuje ona centralny układ nerwowy. Okres wylęgania wścieklizny trwa od kilku dni do kilku miesięcy, a w wyjątkowych przypadkach - nawet dłużej.

O szczepieniach przeciwko wściekliźnie najczęściej myślimy w kontekście naszych pupili. Dobrze jednak wiedzieć, że choroba ta dotyczy także ludzi i prowadzi do śmierci. Jest to ważne zwłaszcza dla podróżnych, kierujących się do krajów Azji i Afryki.

Wirus przenosi się głównie poprzez kontakt śliny zakażonego zwierzęcia z uszkodzoną skórą lub błoną śluzową, do którego zwykle dochodzi na skutek pogryzienia. W podróżach do krajów tropikalnych najczęściej źródłem zakażenia są bezpańskie psy, ale zagrożenie potencjalnie dotyczy wszystkich ssaków. Możliwe są również inne formy transmisji, m.in. drogą aerogenną, dospojówkową lub poprzez transplantację narządów. Warto pamiętać, że zarażone zwierzę może zachowywać się w naszej ocenie normalnie. Agresja i ślinotok, kojarzone z chorobą, nie są objawem występującym we wszystkich przypadkach. Jeśli więc dojdzie do pogryzienia lub podrapania przez zwierzę, które może przenosić wirusa wścieklizny, należy zastosować środki pierwszej pomocy (m. in. energiczne płukanie rany wodą z detergentem) oraz możliwie jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

Jak chronić się przed tą chorobą?

Szczepienia przeciwko wściekliźnie dzieli się na przedekspozycyjne i poekspozycyjne. Podróżnicy udający się do strefy endemicznego występowania choroby lub narażeni na kontakt ze zwierzętami ze względu na cel podróży (np. osoby planujące turystykę aktywną m. in. wycieczki rowerowe, trekking, biwakowanie lub grotołazi, którzy mogą mieć kontakt z nietoperzami) powinni zaszczepić się przed wyjazdem. Szczepienie przeciwko wściekliźnie jest również zalecane  dzieciom, które ze względu na zachowanie, np. karmienie czy głaskanie zwierząt, są bardziej podatne na zakażenia odzwierzęce. Pogryzienia przez psy i inne ssaki zdarzają się dość często u turystów podczas egzotycznych wycieczek. Przeciętnie, w ciągu miesiąca wakacji taka sytuacja dotyczy jednej na ok. 200 osób.

Schemat szczepienia przedekspozycyjnego obejmuje w sumie trzy dawki podane w dniu 0, 7 i 28 (lub 21), więc wizytę u lekarza medycyny podróży trzeba zapanować z odpowiednim wyprzedzeniem przed wyjazdem w tropiki. Pierwszą dawkę przypominającą podaje się 12 miesięcy później, zaś w celu zapewnienia ciągłości ochrony, co 5 lat należy podawać po 1 dawce szczepionki.

Narażenie na nieuleczalną chorobę zawsze oznacza dla turysty poważny problem w podróży. Wiąże się  z koniecznością jak najszybszego uzyskania pomocy medycznej, a więc przede wszystkim szczepionki oraz specjalnej surowicy, czyli preparatu wspomagającego organizm w walce z wirusem wścieklizny. Te środki chronią przed rozwojem objawów choroby i śmiercią. Niestety w państwach rozwijających się często są trudne do uzyskania lub ich jakość nie spełnia norm bezpieczeństwa.

Szczepienie przed potencjalną ekspozycją wspomaga układ odpornościowy w walce z ewentualnym wirusem wścieklizny, a jego głównym celem jest zapobieganie zakażeniu układu nerwowego przez te drobnoustroje. Nie zwalnia to jednak z zachowania środków ostrożności oraz zastosowania uproszczonej profilaktyki po narażeniu.

O chorobie przeczytać można na:
http://szczepieniadlapodrozujacych.pl/choroby-tropikalne/wscieklizna

Opracowano na podstawie:
https://www.cdc.gov/rabies/index.html
http://szczepieniadlapodrozujacych.pl/choroby-tropikalne/wscieklizna
https://www.fitfortravel.nhs.uk/news/newsdetail.aspx?id=22823
https://www.fitfortravel.nhs.uk/news/newsdetail.aspx?id=22818
https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/wscieklizna
Wroczyńska A. 2016. Wścieklizna w Polsce i na świecie
SPPL.TRAV.19.09.0155