Choroby przenoszone drogą płciową: szczepienia i profilaktyka

Jak pokazują wizyty w gabinetach lekarskich przygodny seks podczas zagranicznej podróży nie jest rzadkością. A to właśnie wtedy najłatwiej jest o takie zakażenia. Aby ich uniknąć, należy stosować profilaktykę, a także zaszczepić się, o ile to możliwe.

Choroby przenoszone drogą płciową (STD – z ang. Sexually Transmitted Diseases) to grupa schorzeń o wysokim wskaźniku zachorowalności we wszystkich krajach świata – szczególnie w krajach rozwijających się i atrakcyjnych turystycznie. 

Podróże należą do najistotniejszych czynników ryzyka zakażeń STD. Podczas wyjazdów zarówno kobiety, jak i mężczyźni, chętnie godzą się na nieskrępowany seks, który 3-krotnie bardziej naraża ich na infekcję. Objawy chorób przenoszonych drogą płciową są zróżnicowane w zależności od schorzenia, część zakażeń przebiega bezobjawowo. 

>>> CZYTAJ TAKŻE: Planujesz podróż do Chorwacji? Dowiedz się, jak się do niej przygotować

Choroby intymne dotyczą wszystkich osób aktywnych seksualnie, a w szczególności ludzi młodych, w wieku 15-24 lat, wśród których notuje się połowę wszystkich zakażeń STD.

Kiła jest jedną z najczęściej występujących chorób wenerycznych

Kiła to choroba wywoływana przez Treponema pallidum – bakterie przenoszone drogą płciową. Pierwsze symptomy pojawiają się po 2-3 tygodniach, choć może to być i 90 dni. Jakie objawy ma kiła? Zmiany skórne (niebolesny wrzód często w okolicach żołędzi, nasady prącia i napletka u mężczyzn; u kobiet na wargach sromowych lub szyjce macicy). Objawom tym towarzyszy stwardnienie węzłów chłonnych w pachwinach. W kolejnych etapach pojawiają się inne symptomy m.in.: gorączka, bóle mięśni, jadłowstręt, utrata masy, wypadanie włosów i ogólne pogorszenie kondycji organizmu oraz zaburzenia narządowe. 

Czy wirusem HIV możemy zarazić się tylko poprzez kontakt seksualny?

AIDS to choroba przenoszona drogą płciową, którą wywołuje wirus HIV (Human Immunodeficiency Virus, czyli wirus nabytego upośledzenia odporności). Do zakażenia dochodzi przez stosunek płciowy z osobą zakażoną, kontakt z zainfekowaną krwią lub substancjami krwiopochodnymi, a także przez używanie zakażonych igieł czy strzykawek. Wirus HIV atakuje układ odpornościowy organizmu, niszcząc jego zdolność do walki z wieloma chorobami zakaźnymi. Co ważne, bycie zakażonym wirusem HIV nie oznacza, że jest się chorym na AIDS.

Kilka tygodni po zakażeniu pojawiają się objawy grypopodobne, po których zwykle następuje przejście w stan bezobjawowy. Pojawiają się też inne symptomy HIV: objawy skórne, osłabienie, coraz liczniejsze infekcje. Z czasem dochodzi do krańcowego upośledzenia odporności, a dla organizmu groźne są nawet błahe infekcje.

Rzeżączka – niebezpieczna i częsta choroba bakteryjna

Zalicza się do chorób wenerycznych, które dość często dotykają. Wywołują ją dwoinki rzeżączki. Jakie symptomy daje rzeżączka? Objawy skórne, swędzenie, pieczenie czy często oddawanie moczu. U kobiet przebieg często jest bezobjawowy. Zazwyczaj pierwsze symptomy pojawiają się po 2-5 dniach. Nieleczona może prowadzić do wielu powikłań. Jest niebezpieczna dla kobiet w ciąży i może przenieść się na noworodka podczas porodu. 

Kobiety znacznie łatwiej zakażają się brodawką weneryczną

Kłykciny kończyste (zwane inaczej brodawkami wenerycznymi) związane są z zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego. To niezwykle popularna choroba weneryczna. HPV to grupa około 150 typów wirusa, z których około 30 przenosi się przez kontakty seksualne. Kobiety zakażają się znacznie łatwiej niż mężczyźni. Niestety, nawet połowa zakażonych nie zauważa objawów.

Brodawka weneryczna może prowadzić do rozwoju raka narządów płciowych, dlatego ważne jest wykrycie obecności wirusa, zapobieganie infekcji i profilaktyka – także w postaci szczepionki.

Chlamydioza może przebiegać bezobjawowo u mężczyzn

Choroba o podłożu bakteryjnym, wywoływana przez Chlamydia trachomatis. Pierwsze objawy mogą wystąpić po kilku dniach od zakażenia, zwykle po ok. 2-3 tygodniach. Pojawia się ból i świąd w okolicy cewki moczowej, a także wydzielina śluzowo-ropna. U kobiet często choroba rozwija się w szyjce macicy, prawie nie dając objawów. Także mężczyźni mogą przechodzić zakażenie niemal bezobjawowo. Nieleczona chlamydioza prowadzi do zapalenia jajników u kobiet i zapalenia najądrzy u mężczyzn.

Czy to rzęsistkowica? Sprawdź jakie są objawy

Rzęsistkowica (Trichomoniasis) to pasożytnicza choroba weneryczna wywoływana przez rzęsistka pochwowego. Pierwotniak ten u kobiet bytuje najczęściej w pochwie, szyjce macicy lub pęcherzu moczowym, a u mężczyzn w cewce moczowej, gruczole krokowym lub pęcherzykach nasiennych. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą płciową, rzadziej pośrednio (np. wspólny ręcznik). Rzęsistkowica u kobiet objawia się zazwyczaj żółtozielonymi upławami o nieprzyjemnym zapachu i podrażnieniami w okolicach intymnych. U mężczyzn zazwyczaj przebiega bezobjawowo.

Wirus zika – groźny zwłaszcza dla kobiet w ciąży

Wirus zika jest przenoszony przede wszystkim przez komary w krajach tropikalnych, ale do zakażenia może dojść także drogą płciową. Zwykle przebiega ono jako niegroźna choroba gorączkowa, jednak infekcja tym wirusem podczas ciąży może prowadzić do ciężkich wad płodu np. małogłowia. Takie powikłania zdarzały się u ciężarnych po podróży, ale także u kobiet, które nie wyjeżdżały na tereny zagrożone wirusem zika, a do zakażenia doszło drogą płciową od partnera po jego powrocie z tropiku. Jak na razie nie ma szczepionki przeciwko wirusowi zika, a kobietom ciężarnym odradza się wyjazdy do regionów, w których występują zachorowania. 

Zaszczep się przeciwko WZW A i WZW B 

Wirusowe zapalenie wątroby typu A, B oraz C także należą do chorób, które mogą rozprzestrzeniać się drogą płciową. Za najgroźniejszy typ wirusowego zapalenia wątroby uznaje się typ C, wywołany przez wirusa HCV, ponieważ rozwija się często w sposób bezobjawowy, doprowadzając  do marskości, niewydolności a nawet nowotworu wątroby.

>>> CZYTAJ TAKŻE: Sprawdź, jakie szczepienia są obowiązkowe i zalecane w danym kraju

Co ważne, przeciw WZW A oraz B istnieją szczepionki. Niestety, nie ma szczepienia przeciw WZW C.

Choroby przenoszone drogą płciową: szczepienia i profilaktyka

Istnieje wiele chorób wenerycznych, a szczepienia dostępne są tylko przeciwko kilku z nich. Są to WZW typu A oraz B, a także szczepienie przeciw HPV.

Szczepienie przeciw WZW A jest zalecane przed podróżą do krajów endemicznego występowania choroby, ale także osobom zatrudnionym w branżach, obejmujących kontakt z ludźmi, żywnością, czy nieczystościami. Ponadto pacjentom z chorobami wątroby i zakażonym HIV.

>>> CZYTAJ TAKŻE: Planujesz podróż na Dominikanę? Dowiedz się, jakie możesz tam spotkać choroby tropikalne

Szczepienie przeciw WZW typu B jest obecnie w Polsce obowiązkowe – wykonuje się je w okresie niemowlęctwa.

Kolejną z chorób, przeciw którym można się zaszczepić, jest HPV. Na rynku dostępne są 3 szczepionki 2-, 4- i 9-walentna, dedykowane są one przeciwko następującym typom wirusa: 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58.  Dodatkowo są przeznaczone do ochrony przed zmianami przednowotworowymi i nowotworami narządów płciowych.

Przed chorobami wenerycznymi w większości nie można się zaszczepić, a nawet szczepionki nie są gwarancją braku zachorowania. Dlatego ważna jest profilaktyka. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania transmisji STD nadal pozostaje abstynencja seksualna lub współżycie ze stałym, niezakażonym partnerem. Warto też unikać używek (np. narkotyków, alkoholu), które mogą prowadzić do ryzykownych kontaktów seksualnych.

>>> CZYTAJ TAKŻE: Dowiedz się też, jakie szczepienia są obowiązkowe i zalecane w poszczególnych krajach [INFORMATOR W PIGUŁCE]

Bardzo ważne jest konsekwentne i prawidłowe stosowanie prezerwatyw, które znacznie obniżają ryzyko zakażenia chorobami wenerycznymi, takimi jak kiła, rzeżączka, chlamydioza, HIV czy WZW. Prezerwatywa daje bardzo wysokie zabezpieczenie przed infekcją, choć nie eliminuje ryzyka całkowicie. 

W niektórych przypadkach stosuje się farmakologiczną profilaktykę po- lub przedekspozyjną zakażeń HIV.

Źródła:

• https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/wzw-a/
• https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/
• https://www.nfz-szczecin.pl/eipvx_news_2534_hcv_wirusowe_zapalenie_watroby_typu_c_wzw_c_mozna_juz_wyleczyc.htm
• https://www.fitfortravel.nhs.uk/advice/general-travel-health-advice/sexual-health-risks#Infections
• https://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2020/posttravel-evaluation/sexually-transmitted-infections
• https://wwwnc.cdc.gov/travel/page/zika-travel-information
• https://szczepieniadlapodrozujacych.pl/artykuly/szczepienia-w-poszczegolnych-krajach
• https://medycynatropikalna.pl/choroba/choroby-przenoszone-droga-plciowa-u-podrozujacych
• Choroby przenoszone drogą płciową – zagrożenie na wakacjach; Family Medicine & Primary Care Review 2011, 13, 2: 287–291 (to jest dokument z Google Scholar)

MAT-PL-2200941-3.0-05/2022