Kobieta w ciąży a podróże tropikalne

Kobieta w ciąży przed podróżą za granicę powinna odbyć konsultację medyczną, podczas której lekarz oceni jej stan zdrowia. A także wskaże szczepienia, które są szczególnie istotne przed wyjazdem do krajów tropikalnych. 

Czy można latać samolotem w ciąży? Czy w ciąży można wybrać się w podróż do krajów tropikalnych? Takie pytania pojawiają się coraz częściej w Internecie. Przyszłe mamy chcą świadomie zadbać o bezpieczeństwo swoje i nienarodzonego dziecka. 

Kiedy kobieta w ciąży powinna zrezygnować z dalekiej podróży?

Na powyższe pytanie nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi, wszystko zależy od przebiegu ciąży, chorób współistniejących, regionu i charakteru podróży oraz czy mamy do czynienia z ciążą pojedynczą czy mnogą. 

Z pewnością nie zaleca się podróżowania ciężarnym, które mają choroby współistniejące (np. cukrzycę, problemy z sercem, niewydolność nerek) czy też borykają się z komplikacjami położniczymi. Pod uwagę powinny być wzięte także powikłania z przeszłości, takie jak: poronienia, ciąża pozamaciczna, niepłodność. Przeciwskazaniem do dalszego wyjazdu może być wiek: pierwsza ciąża po 35. roku życia lub poniżej 15 lat.

Najlepiej swoje plany skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę na 6-8 tygodni przed podróżą. 

>>> SPRAWDŹ TAKŻE: Poradnik Bezpiecznie w świat - jak przygotować się do bezpiecznej podróży?

Latanie samolotem w ciąży

Podróżowanie samolotem nie jest zabronione ciężarnym, ale są pewne ograniczenia, na przykład nie zaleca się: odbywania długich lotów czy też odwiedzania krajów tropikalnych. 

Latanie samolotem jest uważane za bezpieczne w przypadku ciąży bez komplikacji do 36 tygodnia i do 32 tygodnia w przypadku ciąży mnogiej. Kobiety spodziewające się dziecka powinny jednak sprawdzić wymagania linii lotniczych. Większość linii lotniczych po 28 tygodniu ciąży wymaga zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego brak powikłań i zawierającego przewidywany termin porodu. Przy czym Amerykańska Akademia Położnictwa i Ginekologii uznaje, że najbezpieczniejszym okresem na podróż jest II trymestr. Odradza się latania samolotem w I trymestrze ze względu na najwyższe ryzyko poronień na tym etapie ciąży i najgorsze samopoczucie przyszłej mamy. 

Długie podróże, powyżej 4 godzin, zwiększają ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. W takiej sytuacji należy zadbać o dobre nawodnienie organizmu, odpowiedni strój (przewiewne spodnie, wygodne buty), ruch (regularne poruszanie nogami, wstawanie i spacer po pokładzie samolotu). W niektórych przypadkach niezbędne będą pończochy uciskowe, a nawet podanie przed wylotem heparyny drobnocząsteczkowej. 

Warto dodać, że w samolocie przyszłe mamy nie są zwolnione z zapinania pasów przed starem i podczas lądowania. Pasy zapinamy na wysokości miednicy – pod brzuchem. 

>>> CZYTAJ TAKŻE: Szczepienia przed wyjazdem do Południowo – Wschodniej Azji – Tajlandia, Wietnam, Singapur

Szczepienia w ciąży

W przypadku kobiet w ciąży, które planują wyjazd za granicę niezwykle ważne jest skonsultowanie z lekarzem medycyny podróży kalendarza szczepień. Lekarz uwzględniając miejsce i charakter podróży poinformuje, jakie szczepienia pacjentka powinna przyjąć, aby zadbać o zdrowie swoje i nienarodzonego dziecka. 

Należy podkreślić, że w ciąży można bezpiecznie przyjmować szczepionki inaktywowane i inne tzw. „nieżywe” m.in. przeciwko: grypie, COVID-19 (EMA rekomenduje szczepionki mRNA) oraz krztuścowi (Tdap – szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi). Szczepionkę przeciw grypie oraz COVID-19 można przyjąć w dowolnym momencie ciąży, zaś przeciwko krztuścowi zgodnie z zaleceniami PSO (polskiego Programu Szczepień Ochronnych) podawana jest od 27 do 36 tygodnia ciąży, dzięki czemu przeciwciała przechodzą przez łożysko i chronią dziecko w pierwszych miesiącach życia. 

Przyjęcie szczepionek przeciwko tężcowi, błonicy, krztuścowi, COVID-19 i grypie zmniejszy prawdopodobieństwo powikłań związanych z chorobą zarówno u mamy, jak i nienarodzonego dziecka. 

W czasie ciąży nie podaje się szczepień żywych, czyli zawierających osłabione wirusy bądź bakterie. Do takich szczepionek należą m.in. MMR (szczepionka przeciw odrze, śwince i różyczce) oraz szczepionka przeciw ospie wietrznej.

Szczepienie przeciwko tym chorobom powinny natomiast rozważyć kobiety, które planują ciąże w najbliższym czasie (z zachowaniem okresu co najmniej 4 tygodnie od szczepienia do poczęcia). Na tym etapie warto przyjąć również szczepionkę przeciwko WZW B (wirusowe zapalenie wątroby typu B) - szczególnie zalecana kobietom, które planują poród poprzez cięcie cesarskie. Warto nadmienić, że ospa wietrzna, różyczka, świnka i odra w ciąży stanowią zagrożenie dla przyszłych mam i płodu. 

W uzasadnianych sytuacjach, choćby przed podróżą zagraniczną, podczas której jesteśmy bardziej narażeni na zakażenia, lekarz może zalecić szczepienia (szczepionkami „nieżywymi”) ciężarnej przeciwko m.in.: wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, polio, durowi brzusznemu, meningokokom i japońskiemu zapaleniu mózgu. A w momencie, kiedy doszło do ugryzienia przez zwierzę i istnieje zagrożenie wścieklizną, niezbędne będzie podanie szczepionki przeciwko tej chorobie. U kobiet w ciąży należy unikać szczepienia przeciwko żółtej febrze (żółtej gorączce), która zawiera żywe atenuowane wirusy. 

Ciąża a podróż tropikalna

Przyszłym mamom odradza się wyjazdy do krajów tropikalnych głównie ze względu na większą liczbą zagrożeń zdrowotnych w porównaniu z krajami zlokalizowanymi w umiarkowanej strefie klimatycznej oraz długi lot samolotem. Poza tym opieka medyczna w krajach rozwijających się może nie zagwarantować dobrych standardów leczenia, także w przypadku komplikacji położniczych.

W krajach tropikalnych ogromnym zagrożeniem dla ciężarnych są choroby przenoszone przez komary (malaria, wirusy chikungunya, gorączka denga i zika). 

CDC (The Cen­ters for Di­se­ase Con­trol and Prevention) oraz WHO szczególnie odradza podróży w regiony, gdzie występuje malaria i wirus Zika. Malaria w ciąży zwiększa ryzyko śmierci matki, poronienia, porodu martwego płodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka, z towarzyszącym ryzykiem zgonu noworodka. Z kolei wirus Zika może wywołać nieodwracalne zmiany w rozwoju płodu. Są to bar­dzo cięż­kie wady, które mogą prowadzić m.in. do: małogłowia (niedorozwoju mózgu), karłowatości, zniekształcenia twarzy, padaczki i wrodzonej wady oczu. Do listy chorób szczególnie groźnych podczas ciąży należałoby także dodać wirusowe zapalenie wątroby typu E, przenoszone drogą pokarmową. Przeciwko żadnej z wyżej wymienionych chorób nie ma dostępnej szczepionki. 

Przyszłe mamy powinny być także poinformowane o ryzyku niekorzystnego przebiegu ciąży w przypadku zakażenia wirusami chikungunya i gorączki denga, szczególnie w trzecim trymestrze, co wiąże się z przeniesieniem zakażenia z ciężarnej na dziecko oraz konsekwencjami dla samej matki.

Jeśli jednak nie jesteśmy w stanie uniknąć podróży do krajów zagrożonych tymi chorobami to warto wdrożyć zachowania profilaktyczne. Zaleca się noszenie odzieży zakrywającej ciało (długie spodnie, bluzka okrywająca ręce, wysokie buty i czapka), a także stosowanie repelentów – ich rodzaj należy skonsultować z lekarzem. W niektórych sytuacjach należy także stosować odpowiednią chemioprofilaktykę malarii. 

W każdej sytuacji, w której kobieta ciężarna planuje podróż do tropików, wskazana jest konsultacja z lekarzem-ekspertem w zakresie medycyny podróży w celu oceny bezpieczeństwa wyjazdu oraz ustalenia szczegółowego i indywidualnego planu profilaktyki. 

>>> CZYTAJ TAKŻE: Choroby w Tajlandii: denga i WZW A. Czy tylko one stanowią zagrożenie dla podróżnych?

Apteczka dla kobiet w ciąży

Poza konsultacją z lekarzem, przed podróżą, warto również odpowiednio skompletować apteczkę, w której znajdą się m.in.: leki przeciwbólowe, leki stosowane w infekcjach górnych dróg oddechowych, krople do oczu i nosa, środki opatrunkowe (plastry, bandaże) oraz odkażające ranę, czy też produkty zwalczające biegunkę. 

Znajomość zasad postępowania w biegunce podróżnych jest szczególnie istotna w krajach rozwijających się, w których występują niskie standardy sanitarne, gdzie rośnie ryzyko wystąpienia dolegliwości żołądkowo-jelitowych, które mogą prowadzić do odwodnienia i gorączki. Aby zminimalizować wystąpienie biegunki szczególnie w przypadku ciąży warto wdrożyć pewne zachowania: częste i dokładne mycie rąk, unikanie wody oraz jedzenia z niewiadomego źródła. Najlepiej postawić na wodę butelkowaną oraz świeżo przyrządzone, gotowane posiłki. 

Kobiety spodziewające się dziecka powinny pamiętać o wykupieniu odpowiedniego ubezpieczenia zdrowotnego i zabraniu ze sobą całej dokumentacji medycznej z przebiegu ciąży.

Źródła: 

• https://travelhealthpro.org.uk/factsheet/45/pregnancy
• https://wwwnc.cdc.gov/travel/page/pregnant-travelers
• https://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/jakie-szczepeinia-zaleca-sie-kobietom-w-ciazy
• https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/do-ktorej-grupy-naleza-szczepionki-przeciw-covid-19-zywych-czy-zabitych
• https://medycynatropikalna.pl/niezbednik-podroznika/kobieta-ciezarna-w-podrozy

MAT-PL-2201530-2.0-07/2022